رصدخانه مراغه، اولین و بزرگترین رصدخانه ایران

رصدخانه مراغه در نزدیکی دو روستا به نام های حاجی کرد و طالب خان در غرب مراغه واقع شده است. این رصدخانه بر روی تپه ای به نام کوه طالب خان قرار گرفته که این تپه بلندترین منطقه در شهر مراغه است و به راحتی می توان دریاچه ارومیه را از روی آن دید. این بنا به دستور خواجه نصیرالدین طوسی و توسط فخرالدین ابوالسعادات احمد بن عثمان مراغی، معمار معروف در دوره هلاکوخان ساخته شد و دانشمندان آن زمان با ابزارهای نسبتا دقیقی به کاوش در دنیای ستارگان و اجرام آسمانی می پرداختند. در کنار این رصدخانه، ساختمانی برای استفاده منجمین و خواجه نصیرالدین ایجاد شد و مدرسه علمیه ای برای استفاده طلاب دانشجو نیز احداث شد. پس از آن رصدخانه های بسیاری با الگوبرداری از رصدخانه مراغه ساخته شدند که مهم ترین آن ها رصدخانه سمرقند در تاجیکستان است که یکی از معتبرترین رصدخانه های جهان می باشد. طبق اسناد، ساخت رصدخانه های منزو در بنارس، اوجین در هندوستان، اورانین برگ در دانمارک، شانگهای در چین و اوجین در هندوستان را نیز می توان برداشتی از رصدخانه مراغه دانست. این رصدخانه با قدمتی بیش از 700 سال، بزرگترین و اولین رصدخانه ایران می باشد و در سال 1364 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.